Kiến thức cơ bản về ngôn ngữ lập trình

I. Ngôn Ngữ Lập Trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình (Programming Language) là công cụ giúp con người giao tiếp với máy tính, dùng để viết các chương trình, phần mềm hoặc hệ thống nhằm điều khiển máy tính thực hiện các tác vụ nhất định.

Hiểu đơn giản: Ngôn ngữ lập trình = Ngôn ngữ nói chuyện với máy tính.

II. Phân Loại Ngôn Ngữ Lập Trình

Loại Ngôn Ngữ

Giải thích

Ví dụ

Ngôn ngữ lập trình bậc thấp

Gần với ngôn ngữ máy, khó đọc, khó viết nhưng chạy nhanh.

Assembly, Machine Code

Ngôn ngữ lập trình bậc cao

Gần với ngôn ngữ con người, dễ đọc, dễ viết.

Python, Java, C#, JavaScript

III. Các Khái Niệm Cơ Bản trong Ngôn Ngữ Lập Trình

1. Biến (Variables)

Dùng để lưu trữ giá trị dữ liệu (số, chuỗi, đối tượng...).
Ví dụ (Python):

pythonCopyEditname = "John"
age = 30

2. Kiểu dữ liệu (Data Types)

Xác định loại dữ liệu mà biến có thể chứa.
Ví dụ:
- Số nguyên (int): 1, 2, 3
- Số thực (float): 1.5, 3.14
- Chuỗi (string): "Hello"
- Boolean (bool): True, False

3. Câu lệnh điều kiện (Conditional Statements)

Kiểm tra điều kiện để quyết định hành động tiếp theo.
Ví dụ (Python):

pythonCopyEditif age > 18:
    print("Adult")
else:
    print("Minor")

4. Vòng lặp (Loops)

Lặp lại các hành động nhiều lần.
Ví dụ (Python):

pythonCopyEditfor i in range(5):
    print(i)

5. Hàm (Functions)

Tập hợp các câu lệnh thực hiện một nhiệm vụ cụ thể.
Giúp tái sử dụng mã.
Ví dụ (Python):

pythonCopyEditdef greet(name):
    print("Hello", name)

greet("Alice")

6. Lớp và Đối tượng (Class & Object - OOP)

Lập trình hướng đối tượng (OOP): mô phỏng thế giới thực qua đối tượng.
Ví dụ (Python):

pythonCopyEditclass Person:
    def __init__(self, name):
        self.name = name

    def say_hello(self):
        print("Hi, I'm", self.name)

p = Person("Tom")
p.say_hello()

IV. Một Số Ngôn Ngữ Lập Trình Phổ Biến và Ứng Dụng

Ngôn ngữ

Ứng dụng chính

Python

Phân tích dữ liệu, AI, Web, Tự động hóa

Java

Ứng dụng doanh nghiệp, Android, Backend

JavaScript

Web Frontend, Backend (Node.js), Ứng dụng di động

C# (.NET)

Ứng dụng Windows, Web (ASP.NET), Game (Unity)

SQL

Quản trị cơ sở dữ liệu

PHP

Phát triển Web Backend

C/C++

Hệ thống, Phần mềm nhúng, Game

V. Vai Trò của Kiến Thức Lập Trình đối với Business Analyst (BA)

Vai trò

Lợi ích cho BA

Hiểu quy trình kỹ thuật

Giúp giao tiếp hiệu quả với Dev và hiểu giới hạn hệ thống.

Phân tích và làm việc với dữ liệu

Viết các đoạn mã nhỏ để xử lý, kiểm thử dữ liệu (SQL, Python).

Viết yêu cầu chi tiết (Specification)

Biết cách mô tả chính xác yêu cầu kỹ thuật cho đội Dev.

Kiểm thử chấp nhận (User Acceptance Test - UAT)

Hiểu logic hệ thống, dễ xây dựng kịch bản kiểm thử hiệu quả.

VI. Lời Khuyên cho BA Muốn Học Lập Trình

Bắt đầu với các ngôn ngữ dễ học: Python, SQL.
Học về cơ sở dữ liệu: Hiểu cách viết và đọc truy vấn SQL.
Làm quen với phân tích và xử lý dữ liệu: Dùng Python, Excel.
Thực hành qua dự án nhỏ: Tự xây dựng ứng dụng hoặc bài tập mẫu.
Kết hợp học với nghiệp vụ thực tế: Ví dụ tạo tool tự động hóa công việc (Python + Excel).

✅ VII. Kết luận

Kiến thức lập trình cơ bản giúp BA hiểu sâu về hệ thống, giao tiếp hiệu quả với Dev, và hỗ trợ các hoạt động phân tích, kiểm thử.
Không cần giỏi như Dev, nhưng nắm rõ cơ bản sẽ giúp bạn nâng tầm sự nghiệp trong môi trường CNTT hiện đại.

Previous7 - Kiến thức CNTT NextCơ sở hạ tầng CNTT

Last updated 2 months ago